Wednesday, August 18, 2010
Sunday, August 8, 2010
SIKO-PANULAT*
HINDI PA AKO NAKAKATAGPO NG MANUNULAT NA HINDI NAGSUSULAT AT ISANG MAKATA NA HINDI TUMUTULA... PERO MARAMING MANUNULAT NA AKONG NAKILALA NA WEALANG POLITIKA AT PURO PORMA, KASI DAW MANUNULAT SILA AT MAKATA AT HINDI PROPAGANDISTA? Okey fine... Pero bahala na akyong magtalo nila Bonifacio at Rizal kung ganyan! Basta ako magsusulat at magmumulat!
PAKIRAMDAM SA AKING MALETA
Jonathan Vergara Geronimo
Kung sakaling lisanin ko ang ating natitirang sandali,
Sa pagitan ng pagtatangka kong pakikipag-usap
Upang maitulay sa iyo ang aking mga tula
Habang kapwa tayo walang imik.
Ano kaya ang babaunin ko sa aking maleta?
Kung sakaling lisanin ko ang natatapos na araw,
Sa pagitan ng panonood ko sa iyong ngiti
Upang maisalaysay ang aking kuwento
Habang kapwa tayo naghihintay sa oras.
Alam ko kung saan ka papunta,
Habang ako ay mag-isa at nag-iisip-isip:
Ano kaya ang babaunin ko sa aking maleta?
Kung sakaling bawiin ng pagkakataon ang paparating na buwan…
Na ikaw ay hindi ko man lang nakakasama
At ako ay hindi man makapagtuwid ng salita:
Mahal Kita.
At hindi maisara ang aking maleta.
Marahil, dahil hindi sapat ang aking pasya.
Ikaw, ang aking maleta na gusto kong makasama.
*Sa kanya na nahuli sa biyahe ng buhay ko
Saturday, August 7, 2010
DALAWANG PANAHON
Jonathan Vergara Geronimo
Kundi ang pagdating, lalo ang paglisan
ng isang bagong dating na pakiramdam
na balisa't naguguluhan:
Dapat bang agad lisanin ang bagong silang na pakiramdam?
Sinipat ko ang aking orasan.
Hindi ito gumagana.
Natawa ako.
Marahil nga,
hindi ko siya dapat ikulong
sa pagbibilang
o maging sa paghihintay
sa pagitan ng magkabila naming daan:
ang oras ng kanyang pagdating
at ang oras ng aking paglisan.
Hindi ito ang mga batayan
ng aking pagngiti
ng aking pagluha
ng aking pag-asam
at maging ng araw-araw kong pagiging masaya
Hangga't nandyan ang pakiramdam:
Alam kong handa akong magmahal
na hindi naghihintay
ni lumisan sa aking pakiramdam.
Basta alam kong mahal ko siya
kahit walang tugon ang gabi
at hindi mapansin ng umaga.
*Sa sinasabi mo: na para sakin ang ginagawa mong hindi pagkibo
HALIMAWISMO: TULA SA TULAGALAG NG KM 64
Jonathan Vergara Geronimo
sa nakahihindik na nakaraan
sa punglo na kumawala sa tubuhan
sa inaagnas na mga katawan
sa walang singil na karahasan
sa asenderong ang kamay ay duguan
sa laso na itinali ng makadayong halalan
at sa pangako ng sinasabing tuwid na daan?
Lumikha tayo ng bagong halimaw
sa bulag nating pagtunghay
sa hukay na kasinbangis
ng salarin sa Maguindanao
at iniluwal ng balota kamakailan…
ang imperyo ng dilaw na pedestal.
DISTANSYA*
Distansya ang nasa pagitan
ng malayo mong pagtanaw sa langit
at ako sa maalikabok na kapatagan
nang nagkikislapang bituin sa gabi
at ako sa makutim na himpapawid
Distansya ang nasa pagitan
ako at ikaw
ang mga paa na nakatungtong sa magkaibang lupa
ang tanawin sa mga layag ng magkaibang dalampasigan
kung saan tayo humihinga at naghihintay
sa halik ng isa't isa.
Distansya ang nasa pagitan
sana nga, upang hindi ako mangamba sa aking paglayo
habang kinakain ng sistema ang kapwa lungkot
halika't ikumot natin ang distansya
na bukas...
kung katatagpuin ang isa't isa
ay magbubunga ang ating iginuhit na pangarap
at kung hindi na, bunga ng iyong pagkainip
hagkan mo man lang sa huli...
ang bangkay ng aking pag-ibig.
*Alay sa mag-asawang hindi natutuhang ibigin ang distansya ng paghahanap ng buhay sa ibang bayan at lungkot sa bakod ng isang tahanang binigo ng paghihintay.
ng malayo mong pagtanaw sa langit
at ako sa maalikabok na kapatagan
nang nagkikislapang bituin sa gabi
at ako sa makutim na himpapawid
Distansya ang nasa pagitan
ako at ikaw
ang mga paa na nakatungtong sa magkaibang lupa
ang tanawin sa mga layag ng magkaibang dalampasigan
kung saan tayo humihinga at naghihintay
sa halik ng isa't isa.
Distansya ang nasa pagitan
sana nga, upang hindi ako mangamba sa aking paglayo
habang kinakain ng sistema ang kapwa lungkot
halika't ikumot natin ang distansya
na bukas...
kung katatagpuin ang isa't isa
ay magbubunga ang ating iginuhit na pangarap
at kung hindi na, bunga ng iyong pagkainip
hagkan mo man lang sa huli...
ang bangkay ng aking pag-ibig.
*Alay sa mag-asawang hindi natutuhang ibigin ang distansya ng paghahanap ng buhay sa ibang bayan at lungkot sa bakod ng isang tahanang binigo ng paghihintay.
PASUBALI*
Baka gusto mo basketbolista
pero hindi ako type ng bola
pasensya.
Baka gusto mo musikero
pero hindi ako kumakanta nang todo
madalas na wala akong payong
Baka gusto mo bolero
pero hindi kasi ako sinungaling
ayokong humaba ang ilong ko.
Baka gusto mo pintor
pero wala akong pambili ng pintura
at stick lang ang alam kong i-drowing.
Baka gusto mo macho
pero alam mong mataba ako
at walang budget sa gym.
Baka gusto mo mayaman
pero alam mong titser lang ako
at laging krisis ang pagsweldo.
Baka gusto mo ng mestiso
pero alam mong negro ako
at takaw brown out ang kulay ko.
Baka hindi nga ako ang hanap mo.
Baka nga hindi ako ang prinsipe mo.
Baka malayung-malyo ako sa pangarap mo.
Pero baka sakali lang...
Ako yung ayaw mo na gusto mo.
Parang ako noon sa'yo.
Nang mahalin kita:
walang pamantayan ni pormula.
Basta ikaw, baka nga ikaw.
Sabi ng puso ko:
KUNG SIYA EDI SIYA.
...pero boss, gusto ko pang magpahinga
another 2 years pa.
SAGOT KO: Ha?
pero hindi ako type ng bola
pasensya.
Baka gusto mo musikero
pero hindi ako kumakanta nang todo
madalas na wala akong payong
Baka gusto mo bolero
pero hindi kasi ako sinungaling
ayokong humaba ang ilong ko.
Baka gusto mo pintor
pero wala akong pambili ng pintura
at stick lang ang alam kong i-drowing.
Baka gusto mo macho
pero alam mong mataba ako
at walang budget sa gym.
Baka gusto mo mayaman
pero alam mong titser lang ako
at laging krisis ang pagsweldo.
Baka gusto mo ng mestiso
pero alam mong negro ako
at takaw brown out ang kulay ko.
Baka hindi nga ako ang hanap mo.
Baka nga hindi ako ang prinsipe mo.
Baka malayung-malyo ako sa pangarap mo.
Pero baka sakali lang...
Ako yung ayaw mo na gusto mo.
Parang ako noon sa'yo.
Nang mahalin kita:
walang pamantayan ni pormula.
Basta ikaw, baka nga ikaw.
Sabi ng puso ko:
KUNG SIYA EDI SIYA.
...pero boss, gusto ko pang magpahinga
another 2 years pa.
SAGOT KO: Ha?
HINDI KUMUKUPAS ANG PULA: KRITIK SA PELIKULANG SIGWA SA CINEMALAYA 2010
Dati akong aktibista.
Naku, nakibaka rin kami dati.
Lumalaban din ako dati.
Alam ko lahat ng aralin sa aktibismo.
Kasapi ako dati ng LFS,AB,FQS,BM,KMU at iba pang organisasyon... noon?
Iyan ay iilan lamang sa angas ng mga diumano'y dating kasama o aktibista na humahatol sa mga makabagong binhi ng aktibismo. Sa aking pananaw, kahit sino naman maaaring sabihin na dati o kasalukuyan silang aktibista batay sa kanilang naging pagkilos o paniniwala sa pagbabago ngunit ang malaking tanong: nasaan na sila? ano na sila ngayon? at nasaan ang bakas na ipinagyayabang nila? Ang ganitong mga angas ay ilan lamang sa isyung mapangahas na sinagot at iniwasto ng pelikulang "Sigwa" ng premyadong Joel Lamangan at kasalukuyang entri para sa Directors Exhibit Category ng Cinemalaya sa taong ito.
Nais kong suriin ang pelikula batay sa paksa nito, kasaysayang sangkot sa loob at labas ng pelikula, paglalahad at ilang puna sa estetika at sa huli ang pinakamahalaga ay ang panawagan o aral na binigyang-diin ng pelikula.
Malinaw naman ang nais paksain ng pelikula sa bungad pa lamang nito. Ang layunin na mailahad ang awtentikong danas ng isang panahon kung saan higit ang panggigipit ng estado sa larangan ng politika, pamumuhay at sistemang panlipunan sa bansa. Ang pagdedeklara ng Batas Militar at ang mapangahas na tugon ng mamamayan na ipaglaban ang kalayaan at katarungang ninakaw sa kanila sa panahon ng pananakot at pandarahas ang umiiral na malaking utos. Ngunit hindi lamang sa padron ng First Quarter Storm uminog ang kwento, bagkus higit na tumindi ang pagtalakay sa pelikula nang sinimulang sipatin ang kuwento sa perspektiba ng kasalukuyan kung saan pansamantalang nakalag tayo sa marahas na Dekada '70: NGUNIT MALINAW DIN NA WALANG IPINAGBAGO NGAYON, naiba lamang ang porma ng pandarahas at paglabag sa karapatang pantao, naiba lamang ang mukha ng bulok na sistema at higit sa lahat napalitan lamang ng bagong halimaw ang iniupo natin upang lokohin tayo. Kung gayon, nais salaminin ng pelikula ang kanyang panahong kinabilangan tungo sa pagtanaw natin sa kasalukuyang kalagayan at panawagan sa lalong pagpapalakas at pagpapatibay ng hanay na sa iilan ay kinakatamaran, kinapaguran at tuluyang iniwan ng iilan sa kasapi na nilamon narin ng sistema halimbawa nito ay ang karakter ni Oliver (Tirso Cruz III) na dating aktibista at nang mapuwesto sa Malakanyang ilang panahon ay naging kaaway ng kanyang dating paninindigan.
Marami akong kilalang ganyan ngayon, na matapos makadama ng konting ginhawa ay nagbago na ang pananaw at asal sa pagkilos na baguhin ang pangkalahatang kalagayan ng lipunan. Eksakto sa ganitong sitwasyon ang kapuri-puring pahayag ng karakter na si Cita (Zsa Zsa Padilla) na "Lahat ng nakikita mo ay materyal na progreso ngunit ang kalagayang panlipunan, ganun parin" sagot ito sa pagmamayabang ni Oliver na "Hindi nyo ba nakikita ang progresong likha ng gobyerno?". Si Oliver sa pelikula ay karakter na pilit inilayo ang kanyang sarili sa daang tinatahak ng sambayanan bunga ng kapakinabang pansarili at komportableng kalagayan.
Ang paksang pinili ng pelikula ay masasabi kong tunay na malaya at mapangahas sa punto na bagama't dekada '7o pa ang pinakadiin ay siya namang katotohanan na bibihira na sa kasalukuyan ang mapanood sa ganitong main stream ang ganitong nilalaman. Kaya nga marahil, medyo napabayaan ang estetika ng pelikula sapagkat itinakda nito ang pagbibigay-diin sa layunin na ipatindi sa kasalukuyan ang kasaysayang tinalakay ng pelikula kaysa ikulong lamang sa abstrakto at kababawan ang kabuuan ng pelikula na karaniwang disenyo ng mga pelikulang napanood ko ilang taon ang lumipas. Kapangahasan ang malinaw na iminungkahing pormula ng pelikula para sa kalutasan ng tunay na pagkakaroon ng tunay na pagpapalaya sa sining ng isang pelikulang malaya.
Sa pagitan ng seryosong romantisismo at realistikong pagkakatimpla sa daloy ng pelikula, kapansin-pansin parin ang seryosong pangangatwiran ng pelikula sa ilang isyu ukol sa aktibismo na malamang ay palaisipan higit sa iilan na kasalukuyang nagdadalawang-isip sa layunin ng kilusan o lalo sa mga tuluyang lumisan at tumahak ng ibang daan. Ilan sa paglilinaw na ito ang tumatak sa akin mula sa linya ni Rading na: "Ang tunay na aktibista kahit matanda na, aktibista parin" Ang pahayag na ito ay sampal para sa kanilang mga nagmamalaki na dati silang aktibista ngunit ngayon ay nilamon na ng sistema at napagod na ipaglaban ang minsang pangako at paninindigan nila sa bayan para sa ganap na pagbabago.
Gayundin sa pahayag ni Cita na "Ang nakaraan ay hindi kinakalimutan, kundi pinaghahanguan ng karanasan, kinukuhaan ng lakas para lumaban" nililinaw ang halaga ng patuloy na pagkilos sa halip na paghinto at tanggapin na lamang ang nagpapatuloy na kabiguang matamo ang ganap na pagbabago. Minsan nating itanong sa sarili natin: Bakit nga ba ang tagal ng tagumpay? At isa lang ang sagot na mapapatunayan mo: Ano ba kasi ang ginagawa mo para mapabilis ang tagumpay? Mabagal dahil hindi tayo kumikilos.
Maraming pagkakataon rin na ang pelikula ay naglalahad ng mga mungkahi at gabay gabay upang mapasakamay natin ang tagumpay. Tulad halimbawa ng mungkahi ng batang Oliver (Marvin Agustin) na: "Wala tayong laban sa syudad, sa kanayunan patas ang laban!". Sa ganitong pahayag malinaw na pinatutunayan na kasalanan ng gobyerno at ng kampanya nitong digmaan ang patuloy na pagiging marahas ng mamamayan, bagay na nagtutulak sa tao na lumaban ng armas sa armas. Ilang mungkahi rin sa kabataan kung paano maglilingkod sa kanilang bayan ang binaggit ng karakter na propesor (Tony Mabesa) sa pelikula na: Mag-aktibista. Praktis hindi lamang sa akademya kundi sa praktis ng lipunan", isang sampal sa mga mag-aaral ko na sinasabi nilang wala pa silang magagawa sa kanilang murang edad. Nais patunayan ng mga linya ng propesor na hindi mahirap ipagtanggol ang bayan kung pag-aaralan mo ang sakit at mga posibleng gamot sa mga ito at sinsero kang gawin ang iyong tungkulin sa sambayanan kahit sa batang edad pa lang.
Sa kabuuan, nasabi ko sa sarili ko: Unti-unti akong tumatanda sa aktibismo at napaisip ako matapos ang pelikula: Sinong aktibista ako sa paglipas ng panahon? Si Cita na tinahak ang armadong pakikibaka, si Azon na pinili ang magkaroon na lamang ng pamilya at mamuhay ng mag-isa, Si Rading na nagkaroon ng anak na aktibista o si Oliver na nilamon ng sistema matapos matamo ang kaunting ginhawa ng pagkilala at
posisyon sa bulok na sistema? Hindi ako makasagot pa sa ngayon ngunit ang tiyak at ang kongkretong tugon ko ay simpleng : magpapatuloy ako at hindi ako hihinto ni mapapagod.
Sa huli, bagama't tuluyang tinahak ni Dolly (Dawn Zulueta) ang pagpapasya na pansamantalang lisanin na ang Pilipinas makikita parin sa kanya ang pagdakila at paghihintay sa tagumpay ng pagkilos mula sa ambag ng kanyang panahon at pagsuporta sa kasalukuyang takbo nito. Sa minsan niyang pagsagot sa paninisi ng ina ni Eddie (di sana nasira ang pamilya natin" sagot ni Dolly: nagka-meaning naman ang aming pinaghirapan, naging mabubuti kaming tao"Allen Dizon): "kung hindi lang sana kayo naging aktibista, hin
Ang sigwa ay pasado hindi lang sa pamantayan ng isang aktibista kundi higit sa bawat mamamayan na patuloy na lumalaban, kumilos at naghahangad para sa ganap na pagbangon ng sambayanan hanggang magtagumpay. Pinatunayan ng pelikula na hindi kumukupas o nalalaos ang panawagan ng aktibismo sa paghahangad ng pagbabago. Nakangiti kong tatapusin ang panunuring ito sa pamamagitan ng makabuluhang pahayag na binitawan ng batang Dolly (Meagan Young) sa pelikula: Hindi lang manifesto writing or marching ang kailangang gawin... we have to make revolution!"
Sama ka?
Iyan ang tunay na aktibista.
Hindi lumilipas, kumukupas ni nalalaos.
Naku, nakibaka rin kami dati.
Lumalaban din ako dati.
Alam ko lahat ng aralin sa aktibismo.
Kasapi ako dati ng LFS,AB,FQS,BM,KMU at iba pang organisasyon... noon?
Iyan ay iilan lamang sa angas ng mga diumano'y dating kasama o aktibista na humahatol sa mga makabagong binhi ng aktibismo. Sa aking pananaw, kahit sino naman maaaring sabihin na dati o kasalukuyan silang aktibista batay sa kanilang naging pagkilos o paniniwala sa pagbabago ngunit ang malaking tanong: nasaan na sila? ano na sila ngayon? at nasaan ang bakas na ipinagyayabang nila? Ang ganitong mga angas ay ilan lamang sa isyung mapangahas na sinagot at iniwasto ng pelikulang "Sigwa" ng premyadong Joel Lamangan at kasalukuyang entri para sa Directors Exhibit Category ng Cinemalaya sa taong ito.
Nais kong suriin ang pelikula batay sa paksa nito, kasaysayang sangkot sa loob at labas ng pelikula, paglalahad at ilang puna sa estetika at sa huli ang pinakamahalaga ay ang panawagan o aral na binigyang-diin ng pelikula.
Malinaw naman ang nais paksain ng pelikula sa bungad pa lamang nito. Ang layunin na mailahad ang awtentikong danas ng isang panahon kung saan higit ang panggigipit ng estado sa larangan ng politika, pamumuhay at sistemang panlipunan sa bansa. Ang pagdedeklara ng Batas Militar at ang mapangahas na tugon ng mamamayan na ipaglaban ang kalayaan at katarungang ninakaw sa kanila sa panahon ng pananakot at pandarahas ang umiiral na malaking utos. Ngunit hindi lamang sa padron ng First Quarter Storm uminog ang kwento, bagkus higit na tumindi ang pagtalakay sa pelikula nang sinimulang sipatin ang kuwento sa perspektiba ng kasalukuyan kung saan pansamantalang nakalag tayo sa marahas na Dekada '70: NGUNIT MALINAW DIN NA WALANG IPINAGBAGO NGAYON, naiba lamang ang porma ng pandarahas at paglabag sa karapatang pantao, naiba lamang ang mukha ng bulok na sistema at higit sa lahat napalitan lamang ng bagong halimaw ang iniupo natin upang lokohin tayo. Kung gayon, nais salaminin ng pelikula ang kanyang panahong kinabilangan tungo sa pagtanaw natin sa kasalukuyang kalagayan at panawagan sa lalong pagpapalakas at pagpapatibay ng hanay na sa iilan ay kinakatamaran, kinapaguran at tuluyang iniwan ng iilan sa kasapi na nilamon narin ng sistema halimbawa nito ay ang karakter ni Oliver (Tirso Cruz III) na dating aktibista at nang mapuwesto sa Malakanyang ilang panahon ay naging kaaway ng kanyang dating paninindigan.
Marami akong kilalang ganyan ngayon, na matapos makadama ng konting ginhawa ay nagbago na ang pananaw at asal sa pagkilos na baguhin ang pangkalahatang kalagayan ng lipunan. Eksakto sa ganitong sitwasyon ang kapuri-puring pahayag ng karakter na si Cita (Zsa Zsa Padilla) na "Lahat ng nakikita mo ay materyal na progreso ngunit ang kalagayang panlipunan, ganun parin" sagot ito sa pagmamayabang ni Oliver na "Hindi nyo ba nakikita ang progresong likha ng gobyerno?". Si Oliver sa pelikula ay karakter na pilit inilayo ang kanyang sarili sa daang tinatahak ng sambayanan bunga ng kapakinabang pansarili at komportableng kalagayan.
Ang paksang pinili ng pelikula ay masasabi kong tunay na malaya at mapangahas sa punto na bagama't dekada '7o pa ang pinakadiin ay siya namang katotohanan na bibihira na sa kasalukuyan ang mapanood sa ganitong main stream ang ganitong nilalaman. Kaya nga marahil, medyo napabayaan ang estetika ng pelikula sapagkat itinakda nito ang pagbibigay-diin sa layunin na ipatindi sa kasalukuyan ang kasaysayang tinalakay ng pelikula kaysa ikulong lamang sa abstrakto at kababawan ang kabuuan ng pelikula na karaniwang disenyo ng mga pelikulang napanood ko ilang taon ang lumipas. Kapangahasan ang malinaw na iminungkahing pormula ng pelikula para sa kalutasan ng tunay na pagkakaroon ng tunay na pagpapalaya sa sining ng isang pelikulang malaya.
Sa pagitan ng seryosong romantisismo at realistikong pagkakatimpla sa daloy ng pelikula, kapansin-pansin parin ang seryosong pangangatwiran ng pelikula sa ilang isyu ukol sa aktibismo na malamang ay palaisipan higit sa iilan na kasalukuyang nagdadalawang-isip sa layunin ng kilusan o lalo sa mga tuluyang lumisan at tumahak ng ibang daan. Ilan sa paglilinaw na ito ang tumatak sa akin mula sa linya ni Rading na: "Ang tunay na aktibista kahit matanda na, aktibista parin" Ang pahayag na ito ay sampal para sa kanilang mga nagmamalaki na dati silang aktibista ngunit ngayon ay nilamon na ng sistema at napagod na ipaglaban ang minsang pangako at paninindigan nila sa bayan para sa ganap na pagbabago.
Gayundin sa pahayag ni Cita na "Ang nakaraan ay hindi kinakalimutan, kundi pinaghahanguan ng karanasan, kinukuhaan ng lakas para lumaban" nililinaw ang halaga ng patuloy na pagkilos sa halip na paghinto at tanggapin na lamang ang nagpapatuloy na kabiguang matamo ang ganap na pagbabago. Minsan nating itanong sa sarili natin: Bakit nga ba ang tagal ng tagumpay? At isa lang ang sagot na mapapatunayan mo: Ano ba kasi ang ginagawa mo para mapabilis ang tagumpay? Mabagal dahil hindi tayo kumikilos.
Maraming pagkakataon rin na ang pelikula ay naglalahad ng mga mungkahi at gabay gabay upang mapasakamay natin ang tagumpay. Tulad halimbawa ng mungkahi ng batang Oliver (Marvin Agustin) na: "Wala tayong laban sa syudad, sa kanayunan patas ang laban!". Sa ganitong pahayag malinaw na pinatutunayan na kasalanan ng gobyerno at ng kampanya nitong digmaan ang patuloy na pagiging marahas ng mamamayan, bagay na nagtutulak sa tao na lumaban ng armas sa armas. Ilang mungkahi rin sa kabataan kung paano maglilingkod sa kanilang bayan ang binaggit ng karakter na propesor (Tony Mabesa) sa pelikula na: Mag-aktibista. Praktis hindi lamang sa akademya kundi sa praktis ng lipunan", isang sampal sa mga mag-aaral ko na sinasabi nilang wala pa silang magagawa sa kanilang murang edad. Nais patunayan ng mga linya ng propesor na hindi mahirap ipagtanggol ang bayan kung pag-aaralan mo ang sakit at mga posibleng gamot sa mga ito at sinsero kang gawin ang iyong tungkulin sa sambayanan kahit sa batang edad pa lang.
Sa kabuuan, nasabi ko sa sarili ko: Unti-unti akong tumatanda sa aktibismo at napaisip ako matapos ang pelikula: Sinong aktibista ako sa paglipas ng panahon? Si Cita na tinahak ang armadong pakikibaka, si Azon na pinili ang magkaroon na lamang ng pamilya at mamuhay ng mag-isa, Si Rading na nagkaroon ng anak na aktibista o si Oliver na nilamon ng sistema matapos matamo ang kaunting ginhawa ng pagkilala at
posisyon sa bulok na sistema? Hindi ako makasagot pa sa ngayon ngunit ang tiyak at ang kongkretong tugon ko ay simpleng : magpapatuloy ako at hindi ako hihinto ni mapapagod.
Sa huli, bagama't tuluyang tinahak ni Dolly (Dawn Zulueta) ang pagpapasya na pansamantalang lisanin na ang Pilipinas makikita parin sa kanya ang pagdakila at paghihintay sa tagumpay ng pagkilos mula sa ambag ng kanyang panahon at pagsuporta sa kasalukuyang takbo nito. Sa minsan niyang pagsagot sa paninisi ng ina ni Eddie (di sana nasira ang pamilya natin" sagot ni Dolly: nagka-meaning naman ang aming pinaghirapan, naging mabubuti kaming tao"Allen Dizon): "kung hindi lang sana kayo naging aktibista, hin
Ang sigwa ay pasado hindi lang sa pamantayan ng isang aktibista kundi higit sa bawat mamamayan na patuloy na lumalaban, kumilos at naghahangad para sa ganap na pagbangon ng sambayanan hanggang magtagumpay. Pinatunayan ng pelikula na hindi kumukupas o nalalaos ang panawagan ng aktibismo sa paghahangad ng pagbabago. Nakangiti kong tatapusin ang panunuring ito sa pamamagitan ng makabuluhang pahayag na binitawan ng batang Dolly (Meagan Young) sa pelikula: Hindi lang manifesto writing or marching ang kailangang gawin... we have to make revolution!"
Sama ka?
Iyan ang tunay na aktibista.
Hindi lumilipas, kumukupas ni nalalaos.
HINDI KUMUKUPAS ANG PULA: KRITIK SA PELIKULANG SIGWA SA CINEMALAYA 2010
Dati akong aktibista.
Naku, nakibaka rin kami dati.
Lumalaban din ako dati.
Alam ko lahat ng aralin sa aktibismo.
Kasapi ako dati ng LFS,AB,FQS,BM,KMU at iba pang organisasyon... noon?
Iyan ay iilan lamang sa angas ng mga diumano'y dating kasama o aktibista na humahatol sa mga makabagong binhi ng aktibismo. Sa aking pananaw, kahit sino naman maaaring sabihin na dati o kasalukuyan silang aktibista batay sa kanilang naging pagkilos o paniniwala sa pagbabago ngunit ang malaking tanong: nasaan na sila? ano na sila ngayon? at nasaan ang bakas na ipinagyayabang nila? Ang ganitong mga angas ay ilan lamang sa isyung mapangahas na sinagot at iniwasto ng pelikulang "Sigwa" ng premyadong Joel Lamangan at kasalukuyang entri para sa Directors Exhibit Category ng Cinemalaya sa taong ito.
Nais kong suriin ang pelikula batay sa paksa nito, kasaysayang sangkot sa loob at labas ng pelikula, paglalahad at ilang puna sa estetika at sa huli ang pinakamahalaga ay ang panawagan o aral na binigyang-diin ng pelikula.
Malinaw naman ang nais paksain ng pelikula sa bungad pa lamang nito. Ang layunin na mailahad ang awtentikong danas ng isang panahon kung saan higit ang panggigipit ng estado sa larangan ng politika, pamumuhay at sistemang panlipunan sa bansa. Ang pagdedeklara ng Batas Militar at ang mapangahas na tugon ng mamamayan na ipaglaban ang kalayaan at katarungang ninakaw sa kanila sa panahon ng pananakot at pandarahas ang umiiral na malaking utos. Ngunit hindi lamang sa padron ng First Quarter Storm uminog ang kwento, bagkus higit na tumindi ang pagtalakay sa pelikula nang sinimulang sipatin ang kuwento sa perspektiba ng kasalukuyan kung saan pansamantalang nakalag tayo sa marahas na Dekada '70: NGUNIT MALINAW DIN NA WALANG IPINAGBAGO NGAYON, naiba lamang ang porma ng pandarahas at paglabag sa karapatang pantao, naiba lamang ang mukha ng bulok na sistema at higit sa lahat napalitan lamang ng bagong halimaw ang iniupo natin upang lokohin tayo. Kung gayon, nais salaminin ng pelikula ang kanyang panahong kinabilangan tungo sa pagtanaw natin sa kasalukuyang kalagayan at panawagan sa lalong pagpapalakas at pagpapatibay ng hanay na sa iilan ay kinakatamaran, kinapaguran at tuluyang iniwan ng iilan sa kasapi na nilamon narin ng sistema halimbawa nito ay ang karakter ni Oliver (Tirso Cruz III) na dating aktibista at nang mapuwesto sa Malakanyang ilang panahon ay naging kaaway ng kanyang dating paninindigan.
Marami akong kilalang ganyan ngayon, na matapos makadama ng konting ginhawa ay nagbago na ang pananaw at asal sa pagkilos na baguhin ang pangkalahatang kalagayan ng lipunan. Eksakto sa ganitong sitwasyon ang kapuri-puring pahayag ng karakter na si Cita (Zsa Zsa Padilla) na "Lahat ng nakikita mo ay materyal na progreso ngunit ang kalagayang panlipunan, ganun parin" sagot ito sa pagmamayabang ni Oliver na "Hindi nyo ba nakikita ang progresong likha ng gobyerno?". Si Oliver sa pelikula ay karakter na pilit inilayo ang kanyang sarili sa daang tinatahak ng sambayanan bunga ng kapakinabang pansarili at komportableng kalagayan.
Ang paksang pinili ng pelikula ay masasabi kong tunay na malaya at mapangahas sa punto na bagama't dekada '7o pa ang pinakadiin ay siya namang katotohanan na bibihira na sa kasalukuyan ang mapanood sa ganitong main stream ang ganitong nilalaman. Kaya nga marahil, medyo napabayaan ang estetika ng pelikula sapagkat itinakda nito ang pagbibigay-diin sa layunin na ipatindi sa kasalukuyan ang kasaysayang tinalakay ng pelikula kaysa ikulong lamang sa abstrakto at kababawan ang kabuuan ng pelikula na karaniwang disenyo ng mga pelikulang napanood ko ilang taon ang lumipas. Kapangahasan ang malinaw na iminungkahing pormula ng pelikula para sa kalutasan ng tunay na pagkakaroon ng tunay na pagpapalaya sa sining ng isang pelikulang malaya.
Sa pagitan ng seryosong romantisismo at realistikong pagkakatimpla sa daloy ng pelikula, kapansin-pansin parin ang seryosong pangangatwiran ng pelikula sa ilang isyu ukol sa aktibismo na malamang ay palaisipan higit sa iilan na kasalukuyang nagdadalawang-isip sa layunin ng kilusan o lalo sa mga tuluyang lumisan at tumahak ng ibang daan. Ilan sa paglilinaw na ito ang tumatak sa akin mula sa linya ni Rading na: "Ang tunay na aktibista kahit matanda na, aktibista parin" Ang pahayag na ito ay sampal para sa kanilang mga nagmamalaki na dati silang aktibista ngunit ngayon ay nilamon na ng sistema at napagod na ipaglaban ang minsang pangako at paninindigan nila sa bayan para sa ganap na pagbabago.
Gayundin sa pahayag ni Cita na "Ang nakaraan ay hindi kinakalimutan, kundi pinaghahanguan ng karanasan, kinukuhaan ng lakas para lumaban" nililinaw ang halaga ng patuloy na pagkilos sa halip na paghinto at tanggapin na lamang ang nagpapatuloy na kabiguang matamo ang ganap na pagbabago. Minsan nating itanong sa sarili natin: Bakit nga ba ang tagal ng tagumpay? At isa lang ang sagot na mapapatunayan mo: Ano ba kasi ang ginagawa mo para mapabilis ang tagumpay? Mabagal dahil hindi tayo kumikilos.
Maraming pagkakataon rin na ang pelikula ay naglalahad ng mga mungkahi at gabay gabay upang mapasakamay natin ang tagumpay. Tulad halimbawa ng mungkahi ng batang Oliver (Marvin Agustin) na: "Wala tayong laban sa syudad, sa kanayunan patas ang laban!". Sa ganitong pahayag malinaw na pinatutunayan na kasalanan ng gobyerno at ng kampanya nitong digmaan ang patuloy na pagiging marahas ng mamamayan, bagay na nagtutulak sa tao na lumaban ng armas sa armas. Ilang mungkahi rin sa kabataan kung paano maglilingkod sa kanilang bayan ang binaggit ng karakter na propesor (Tony Mabesa) sa pelikula na: Mag-aktibista. Praktis hindi lamang sa akademya kundi sa praktis ng lipunan", isang sampal sa mga mag-aaral ko na sinasabi nilang wala pa silang magagawa sa kanilang murang edad. Nais patunayan ng mga linya ng propesor na hindi mahirap ipagtanggol ang bayan kung pag-aaralan mo ang sakit at mga posibleng gamot sa mga ito at sinsero kang gawin ang iyong tungkulin sa sambayanan kahit sa batang edad pa lang.
Sa kabuuan, nasabi ko sa sarili ko: Unti-unti akong tumatanda sa aktibismo at napaisip ako matapos ang pelikula: Sinong aktibista ako sa paglipas ng panahon? Si Cita na tinahak ang armadong pakikibaka, si Azon na pinili ang magkaroon na lamang ng pamilya at mamuhay ng mag-isa, Si Rading na nagkaroon ng anak na aktibista o si Oliver na nilamon ng sistema matapos matamo ang kaunting ginhawa ng pagkilala at
posisyon sa bulok na sistema? Hindi ako makasagot pa sa ngayon ngunit ang tiyak at ang kongkretong tugon ko ay simpleng : magpapatuloy ako at hindi ako hihinto ni mapapagod.
Sa huli, bagama't tuluyang tinahak ni Dolly (Dawn Zulueta) ang pagpapasya na pansamantalang lisanin na ang Pilipinas makikita parin sa kanya ang pagdakila at paghihintay sa tagumpay ng pagkilos mula sa ambag ng kanyang panahon at pagsuporta sa kasalukuyang takbo nito. Sa minsan niyang pagsagot sa paninisi ng ina ni Eddie (di sana nasira ang pamilya natin" sagot ni Dolly: nagka-meaning naman ang aming pinaghirapan, naging mabubuti kaming tao"Allen Dizon): "kung hindi lang sana kayo naging aktibista, hin
Ang sigwa ay pasado hindi lang sa pamantayan ng isang aktibista kundi higit sa bawat mamamayan na patuloy na lumalaban, kumilos at naghahangad para sa ganap na pagbangon ng sambayanan hanggang magtagumpay. Pinatunayan ng pelikula na hindi kumukupas o nalalaos ang panawagan ng aktibismo sa paghahangad ng pagbabago. Nakangiti kong tatapusin ang panunuring ito sa pamamagitan ng makabuluhang pahayag na binitawan ng batang Dolly (Meagan Young) sa pelikula: Hindi lang manifesto writing or marching ang kailangang gawin... we have to make revolution!"
Sama ka?
Iyan ang tunay na aktibista.
Hindi lumilipas, kumukupas ni nalalaos.
Naku, nakibaka rin kami dati.
Lumalaban din ako dati.
Alam ko lahat ng aralin sa aktibismo.
Kasapi ako dati ng LFS,AB,FQS,BM,KMU at iba pang organisasyon... noon?
Iyan ay iilan lamang sa angas ng mga diumano'y dating kasama o aktibista na humahatol sa mga makabagong binhi ng aktibismo. Sa aking pananaw, kahit sino naman maaaring sabihin na dati o kasalukuyan silang aktibista batay sa kanilang naging pagkilos o paniniwala sa pagbabago ngunit ang malaking tanong: nasaan na sila? ano na sila ngayon? at nasaan ang bakas na ipinagyayabang nila? Ang ganitong mga angas ay ilan lamang sa isyung mapangahas na sinagot at iniwasto ng pelikulang "Sigwa" ng premyadong Joel Lamangan at kasalukuyang entri para sa Directors Exhibit Category ng Cinemalaya sa taong ito.
Nais kong suriin ang pelikula batay sa paksa nito, kasaysayang sangkot sa loob at labas ng pelikula, paglalahad at ilang puna sa estetika at sa huli ang pinakamahalaga ay ang panawagan o aral na binigyang-diin ng pelikula.
Malinaw naman ang nais paksain ng pelikula sa bungad pa lamang nito. Ang layunin na mailahad ang awtentikong danas ng isang panahon kung saan higit ang panggigipit ng estado sa larangan ng politika, pamumuhay at sistemang panlipunan sa bansa. Ang pagdedeklara ng Batas Militar at ang mapangahas na tugon ng mamamayan na ipaglaban ang kalayaan at katarungang ninakaw sa kanila sa panahon ng pananakot at pandarahas ang umiiral na malaking utos. Ngunit hindi lamang sa padron ng First Quarter Storm uminog ang kwento, bagkus higit na tumindi ang pagtalakay sa pelikula nang sinimulang sipatin ang kuwento sa perspektiba ng kasalukuyan kung saan pansamantalang nakalag tayo sa marahas na Dekada '70: NGUNIT MALINAW DIN NA WALANG IPINAGBAGO NGAYON, naiba lamang ang porma ng pandarahas at paglabag sa karapatang pantao, naiba lamang ang mukha ng bulok na sistema at higit sa lahat napalitan lamang ng bagong halimaw ang iniupo natin upang lokohin tayo. Kung gayon, nais salaminin ng pelikula ang kanyang panahong kinabilangan tungo sa pagtanaw natin sa kasalukuyang kalagayan at panawagan sa lalong pagpapalakas at pagpapatibay ng hanay na sa iilan ay kinakatamaran, kinapaguran at tuluyang iniwan ng iilan sa kasapi na nilamon narin ng sistema halimbawa nito ay ang karakter ni Oliver (Tirso Cruz III) na dating aktibista at nang mapuwesto sa Malakanyang ilang panahon ay naging kaaway ng kanyang dating paninindigan.
Marami akong kilalang ganyan ngayon, na matapos makadama ng konting ginhawa ay nagbago na ang pananaw at asal sa pagkilos na baguhin ang pangkalahatang kalagayan ng lipunan. Eksakto sa ganitong sitwasyon ang kapuri-puring pahayag ng karakter na si Cita (Zsa Zsa Padilla) na "Lahat ng nakikita mo ay materyal na progreso ngunit ang kalagayang panlipunan, ganun parin" sagot ito sa pagmamayabang ni Oliver na "Hindi nyo ba nakikita ang progresong likha ng gobyerno?". Si Oliver sa pelikula ay karakter na pilit inilayo ang kanyang sarili sa daang tinatahak ng sambayanan bunga ng kapakinabang pansarili at komportableng kalagayan.
Ang paksang pinili ng pelikula ay masasabi kong tunay na malaya at mapangahas sa punto na bagama't dekada '7o pa ang pinakadiin ay siya namang katotohanan na bibihira na sa kasalukuyan ang mapanood sa ganitong main stream ang ganitong nilalaman. Kaya nga marahil, medyo napabayaan ang estetika ng pelikula sapagkat itinakda nito ang pagbibigay-diin sa layunin na ipatindi sa kasalukuyan ang kasaysayang tinalakay ng pelikula kaysa ikulong lamang sa abstrakto at kababawan ang kabuuan ng pelikula na karaniwang disenyo ng mga pelikulang napanood ko ilang taon ang lumipas. Kapangahasan ang malinaw na iminungkahing pormula ng pelikula para sa kalutasan ng tunay na pagkakaroon ng tunay na pagpapalaya sa sining ng isang pelikulang malaya.
Sa pagitan ng seryosong romantisismo at realistikong pagkakatimpla sa daloy ng pelikula, kapansin-pansin parin ang seryosong pangangatwiran ng pelikula sa ilang isyu ukol sa aktibismo na malamang ay palaisipan higit sa iilan na kasalukuyang nagdadalawang-isip sa layunin ng kilusan o lalo sa mga tuluyang lumisan at tumahak ng ibang daan. Ilan sa paglilinaw na ito ang tumatak sa akin mula sa linya ni Rading na: "Ang tunay na aktibista kahit matanda na, aktibista parin" Ang pahayag na ito ay sampal para sa kanilang mga nagmamalaki na dati silang aktibista ngunit ngayon ay nilamon na ng sistema at napagod na ipaglaban ang minsang pangako at paninindigan nila sa bayan para sa ganap na pagbabago.
Gayundin sa pahayag ni Cita na "Ang nakaraan ay hindi kinakalimutan, kundi pinaghahanguan ng karanasan, kinukuhaan ng lakas para lumaban" nililinaw ang halaga ng patuloy na pagkilos sa halip na paghinto at tanggapin na lamang ang nagpapatuloy na kabiguang matamo ang ganap na pagbabago. Minsan nating itanong sa sarili natin: Bakit nga ba ang tagal ng tagumpay? At isa lang ang sagot na mapapatunayan mo: Ano ba kasi ang ginagawa mo para mapabilis ang tagumpay? Mabagal dahil hindi tayo kumikilos.
Maraming pagkakataon rin na ang pelikula ay naglalahad ng mga mungkahi at gabay gabay upang mapasakamay natin ang tagumpay. Tulad halimbawa ng mungkahi ng batang Oliver (Marvin Agustin) na: "Wala tayong laban sa syudad, sa kanayunan patas ang laban!". Sa ganitong pahayag malinaw na pinatutunayan na kasalanan ng gobyerno at ng kampanya nitong digmaan ang patuloy na pagiging marahas ng mamamayan, bagay na nagtutulak sa tao na lumaban ng armas sa armas. Ilang mungkahi rin sa kabataan kung paano maglilingkod sa kanilang bayan ang binaggit ng karakter na propesor (Tony Mabesa) sa pelikula na: Mag-aktibista. Praktis hindi lamang sa akademya kundi sa praktis ng lipunan", isang sampal sa mga mag-aaral ko na sinasabi nilang wala pa silang magagawa sa kanilang murang edad. Nais patunayan ng mga linya ng propesor na hindi mahirap ipagtanggol ang bayan kung pag-aaralan mo ang sakit at mga posibleng gamot sa mga ito at sinsero kang gawin ang iyong tungkulin sa sambayanan kahit sa batang edad pa lang.
Sa kabuuan, nasabi ko sa sarili ko: Unti-unti akong tumatanda sa aktibismo at napaisip ako matapos ang pelikula: Sinong aktibista ako sa paglipas ng panahon? Si Cita na tinahak ang armadong pakikibaka, si Azon na pinili ang magkaroon na lamang ng pamilya at mamuhay ng mag-isa, Si Rading na nagkaroon ng anak na aktibista o si Oliver na nilamon ng sistema matapos matamo ang kaunting ginhawa ng pagkilala at
posisyon sa bulok na sistema? Hindi ako makasagot pa sa ngayon ngunit ang tiyak at ang kongkretong tugon ko ay simpleng : magpapatuloy ako at hindi ako hihinto ni mapapagod.
Sa huli, bagama't tuluyang tinahak ni Dolly (Dawn Zulueta) ang pagpapasya na pansamantalang lisanin na ang Pilipinas makikita parin sa kanya ang pagdakila at paghihintay sa tagumpay ng pagkilos mula sa ambag ng kanyang panahon at pagsuporta sa kasalukuyang takbo nito. Sa minsan niyang pagsagot sa paninisi ng ina ni Eddie (di sana nasira ang pamilya natin" sagot ni Dolly: nagka-meaning naman ang aming pinaghirapan, naging mabubuti kaming tao"Allen Dizon): "kung hindi lang sana kayo naging aktibista, hin
Ang sigwa ay pasado hindi lang sa pamantayan ng isang aktibista kundi higit sa bawat mamamayan na patuloy na lumalaban, kumilos at naghahangad para sa ganap na pagbangon ng sambayanan hanggang magtagumpay. Pinatunayan ng pelikula na hindi kumukupas o nalalaos ang panawagan ng aktibismo sa paghahangad ng pagbabago. Nakangiti kong tatapusin ang panunuring ito sa pamamagitan ng makabuluhang pahayag na binitawan ng batang Dolly (Meagan Young) sa pelikula: Hindi lang manifesto writing or marching ang kailangang gawin... we have to make revolution!"
Sama ka?
Iyan ang tunay na aktibista.
Hindi lumilipas, kumukupas ni nalalaos.
HINDI KUMUKUPAS ANG PULA: KRITIK SA PELIKULANG SIGWA SA CINEMALAYA 2010
Dati akong aktibista.
Naku, nakibaka rin kami dati.
Lumalaban din ako dati.
Alam ko lahat ng aralin sa aktibismo.
Kasapi ako dati ng LFS,AB,FQS,BM,KMU at iba pang organisasyon... noon?
Iyan ay iilan lamang sa angas ng mga diumano'y dating kasama o aktibista na humahatol sa mga makabagong binhi ng aktibismo. Sa aking pananaw, kahit sino naman maaaring sabihin na dati o kasalukuyan silang aktibista batay sa kanilang naging pagkilos o paniniwala sa pagbabago ngunit ang malaking tanong: nasaan na sila? ano na sila ngayon? at nasaan ang bakas na ipinagyayabang nila? Ang ganitong mga angas ay ilan lamang sa isyung mapangahas na sinagot at iniwasto ng pelikulang "Sigwa" ng premyadong Joel Lamangan at kasalukuyang entri para sa Directors Exhibit Category ng Cinemalaya sa taong ito.
Nais kong suriin ang pelikula batay sa paksa nito, kasaysayang sangkot sa loob at labas ng pelikula, paglalahad at ilang puna sa estetika at sa huli ang pinakamahalaga ay ang panawagan o aral na binigyang-diin ng pelikula.
Malinaw naman ang nais paksain ng pelikula sa bungad pa lamang nito. Ang layunin na mailahad ang awtentikong danas ng isang panahon kung saan higit ang panggigipit ng estado sa larangan ng politika, pamumuhay at sistemang panlipunan sa bansa. Ang pagdedeklara ng Batas Militar at ang mapangahas na tugon ng mamamayan na ipaglaban ang kalayaan at katarungang ninakaw sa kanila sa panahon ng pananakot at pandarahas ang umiiral na malaking utos. Ngunit hindi lamang sa padron ng First Quarter Storm uminog ang kwento, bagkus higit na tumindi ang pagtalakay sa pelikula nang sinimulang sipatin ang kuwento sa perspektiba ng kasalukuyan kung saan pansamantalang nakalag tayo sa marahas na Dekada '70: NGUNIT MALINAW DIN NA WALANG IPINAGBAGO NGAYON, naiba lamang ang porma ng pandarahas at paglabag sa karapatang pantao, naiba lamang ang mukha ng bulok na sistema at higit sa lahat napalitan lamang ng bagong halimaw ang iniupo natin upang lokohin tayo. Kung gayon, nais salaminin ng pelikula ang kanyang panahong kinabilangan tungo sa pagtanaw natin sa kasalukuyang kalagayan at panawagan sa lalong pagpapalakas at pagpapatibay ng hanay na sa iilan ay kinakatamaran, kinapaguran at tuluyang iniwan ng iilan sa kasapi na nilamon narin ng sistema halimbawa nito ay ang karakter ni Oliver (Tirso Cruz III) na dating aktibista at nang mapuwesto sa Malakanyang ilang panahon ay naging kaaway ng kanyang dating paninindigan.
Marami akong kilalang ganyan ngayon, na matapos makadama ng konting ginhawa ay nagbago na ang pananaw at asal sa pagkilos na baguhin ang pangkalahatang kalagayan ng lipunan. Eksakto sa ganitong sitwasyon ang kapuri-puring pahayag ng karakter na si Cita (Zsa Zsa Padilla) na "Lahat ng nakikita mo ay materyal na progreso ngunit ang kalagayang panlipunan, ganun parin" sagot ito sa pagmamayabang ni Oliver na "Hindi nyo ba nakikita ang progresong likha ng gobyerno?". Si Oliver sa pelikula ay karakter na pilit inilayo ang kanyang sarili sa daang tinatahak ng sambayanan bunga ng kapakinabang pansarili at komportableng kalagayan.
Ang paksang pinili ng pelikula ay masasabi kong tunay na malaya at mapangahas sa punto na bagama't dekada '7o pa ang pinakadiin ay siya namang katotohanan na bibihira na sa kasalukuyan ang mapanood sa ganitong main stream ang ganitong nilalaman. Kaya nga marahil, medyo napabayaan ang estetika ng pelikula sapagkat itinakda nito ang pagbibigay-diin sa layunin na ipatindi sa kasalukuyan ang kasaysayang tinalakay ng pelikula kaysa ikulong lamang sa abstrakto at kababawan ang kabuuan ng pelikula na karaniwang disenyo ng mga pelikulang napanood ko ilang taon ang lumipas. Kapangahasan ang malinaw na iminungkahing pormula ng pelikula para sa kalutasan ng tunay na pagkakaroon ng tunay na pagpapalaya sa sining ng isang pelikulang malaya.
Sa pagitan ng seryosong romantisismo at realistikong pagkakatimpla sa daloy ng pelikula, kapansin-pansin parin ang seryosong pangangatwiran ng pelikula sa ilang isyu ukol sa aktibismo na malamang ay palaisipan higit sa iilan na kasalukuyang nagdadalawang-isip sa layunin ng kilusan o lalo sa mga tuluyang lumisan at tumahak ng ibang daan. Ilan sa paglilinaw na ito ang tumatak sa akin mula sa linya ni Rading na: "Ang tunay na aktibista kahit matanda na, aktibista parin" Ang pahayag na ito ay sampal para sa kanilang mga nagmamalaki na dati silang aktibista ngunit ngayon ay nilamon na ng sistema at napagod na ipaglaban ang minsang pangako at paninindigan nila sa bayan para sa ganap na pagbabago.
Gayundin sa pahayag ni Cita na "Ang nakaraan ay hindi kinakalimutan, kundi pinaghahanguan ng karanasan, kinukuhaan ng lakas para lumaban" nililinaw ang halaga ng patuloy na pagkilos sa halip na paghinto at tanggapin na lamang ang nagpapatuloy na kabiguang matamo ang ganap na pagbabago. Minsan nating itanong sa sarili natin: Bakit nga ba ang tagal ng tagumpay? At isa lang ang sagot na mapapatunayan mo: Ano ba kasi ang ginagawa mo para mapabilis ang tagumpay? Mabagal dahil hindi tayo kumikilos.
Maraming pagkakataon rin na ang pelikula ay naglalahad ng mga mungkahi at gabay gabay upang mapasakamay natin ang tagumpay. Tulad halimbawa ng mungkahi ng batang Oliver (Marvin Agustin) na: "Wala tayong laban sa syudad, sa kanayunan patas ang laban!". Sa ganitong pahayag malinaw na pinatutunayan na kasalanan ng gobyerno at ng kampanya nitong digmaan ang patuloy na pagiging marahas ng mamamayan, bagay na nagtutulak sa tao na lumaban ng armas sa armas. Ilang mungkahi rin sa kabataan kung paano maglilingkod sa kanilang bayan ang binaggit ng karakter na propesor (Tony Mabesa) sa pelikula na: Mag-aktibista. Praktis hindi lamang sa akademya kundi sa praktis ng lipunan", isang sampal sa mga mag-aaral ko na sinasabi nilang wala pa silang magagawa sa kanilang murang edad. Nais patunayan ng mga linya ng propesor na hindi mahirap ipagtanggol ang bayan kung pag-aaralan mo ang sakit at mga posibleng gamot sa mga ito at sinsero kang gawin ang iyong tungkulin sa sambayanan kahit sa batang edad pa lang.
Sa kabuuan, nasabi ko sa sarili ko: Unti-unti akong tumatanda sa aktibismo at napaisip ako matapos ang pelikula: Sinong aktibista ako sa paglipas ng panahon? Si Cita na tinahak ang armadong pakikibaka, si Azon na pinili ang magkaroon na lamang ng pamilya at mamuhay ng mag-isa, Si Rading na nagkaroon ng anak na aktibista o si Oliver na nilamon ng sistema matapos matamo ang kaunting ginhawa ng pagkilala at
posisyon sa bulok na sistema? Hindi ako makasagot pa sa ngayon ngunit ang tiyak at ang kongkretong tugon ko ay simpleng : magpapatuloy ako at hindi ako hihinto ni mapapagod.
Sa huli, bagama't tuluyang tinahak ni Dolly (Dawn Zulueta) ang pagpapasya na pansamantalang lisanin na ang Pilipinas makikita parin sa kanya ang pagdakila at paghihintay sa tagumpay ng pagkilos mula sa ambag ng kanyang panahon at pagsuporta sa kasalukuyang takbo nito. Sa minsan niyang pagsagot sa paninisi ng ina ni Eddie (di sana nasira ang pamilya natin" sagot ni Dolly: nagka-meaning naman ang aming pinaghirapan, naging mabubuti kaming tao"Allen Dizon): "kung hindi lang sana kayo naging aktibista, hin
Ang sigwa ay pasado hindi lang sa pamantayan ng isang aktibista kundi higit sa bawat mamamayan na patuloy na lumalaban, kumilos at naghahangad para sa ganap na pagbangon ng sambayanan hanggang magtagumpay. Pinatunayan ng pelikula na hindi kumukupas o nalalaos ang panawagan ng aktibismo sa paghahangad ng pagbabago. Nakangiti kong tatapusin ang panunuring ito sa pamamagitan ng makabuluhang pahayag na binitawan ng batang Dolly (Meagan Young) sa pelikula: Hindi lang manifesto writing or marching ang kailangang gawin... we have to make revolution!"
Sama ka?
Iyan ang tunay na aktibista.
Hindi lumilipas, kumukupas ni nalalaos.
Naku, nakibaka rin kami dati.
Lumalaban din ako dati.
Alam ko lahat ng aralin sa aktibismo.
Kasapi ako dati ng LFS,AB,FQS,BM,KMU at iba pang organisasyon... noon?
Iyan ay iilan lamang sa angas ng mga diumano'y dating kasama o aktibista na humahatol sa mga makabagong binhi ng aktibismo. Sa aking pananaw, kahit sino naman maaaring sabihin na dati o kasalukuyan silang aktibista batay sa kanilang naging pagkilos o paniniwala sa pagbabago ngunit ang malaking tanong: nasaan na sila? ano na sila ngayon? at nasaan ang bakas na ipinagyayabang nila? Ang ganitong mga angas ay ilan lamang sa isyung mapangahas na sinagot at iniwasto ng pelikulang "Sigwa" ng premyadong Joel Lamangan at kasalukuyang entri para sa Directors Exhibit Category ng Cinemalaya sa taong ito.
Nais kong suriin ang pelikula batay sa paksa nito, kasaysayang sangkot sa loob at labas ng pelikula, paglalahad at ilang puna sa estetika at sa huli ang pinakamahalaga ay ang panawagan o aral na binigyang-diin ng pelikula.
Malinaw naman ang nais paksain ng pelikula sa bungad pa lamang nito. Ang layunin na mailahad ang awtentikong danas ng isang panahon kung saan higit ang panggigipit ng estado sa larangan ng politika, pamumuhay at sistemang panlipunan sa bansa. Ang pagdedeklara ng Batas Militar at ang mapangahas na tugon ng mamamayan na ipaglaban ang kalayaan at katarungang ninakaw sa kanila sa panahon ng pananakot at pandarahas ang umiiral na malaking utos. Ngunit hindi lamang sa padron ng First Quarter Storm uminog ang kwento, bagkus higit na tumindi ang pagtalakay sa pelikula nang sinimulang sipatin ang kuwento sa perspektiba ng kasalukuyan kung saan pansamantalang nakalag tayo sa marahas na Dekada '70: NGUNIT MALINAW DIN NA WALANG IPINAGBAGO NGAYON, naiba lamang ang porma ng pandarahas at paglabag sa karapatang pantao, naiba lamang ang mukha ng bulok na sistema at higit sa lahat napalitan lamang ng bagong halimaw ang iniupo natin upang lokohin tayo. Kung gayon, nais salaminin ng pelikula ang kanyang panahong kinabilangan tungo sa pagtanaw natin sa kasalukuyang kalagayan at panawagan sa lalong pagpapalakas at pagpapatibay ng hanay na sa iilan ay kinakatamaran, kinapaguran at tuluyang iniwan ng iilan sa kasapi na nilamon narin ng sistema halimbawa nito ay ang karakter ni Oliver (Tirso Cruz III) na dating aktibista at nang mapuwesto sa Malakanyang ilang panahon ay naging kaaway ng kanyang dating paninindigan.
Marami akong kilalang ganyan ngayon, na matapos makadama ng konting ginhawa ay nagbago na ang pananaw at asal sa pagkilos na baguhin ang pangkalahatang kalagayan ng lipunan. Eksakto sa ganitong sitwasyon ang kapuri-puring pahayag ng karakter na si Cita (Zsa Zsa Padilla) na "Lahat ng nakikita mo ay materyal na progreso ngunit ang kalagayang panlipunan, ganun parin" sagot ito sa pagmamayabang ni Oliver na "Hindi nyo ba nakikita ang progresong likha ng gobyerno?". Si Oliver sa pelikula ay karakter na pilit inilayo ang kanyang sarili sa daang tinatahak ng sambayanan bunga ng kapakinabang pansarili at komportableng kalagayan.
Ang paksang pinili ng pelikula ay masasabi kong tunay na malaya at mapangahas sa punto na bagama't dekada '7o pa ang pinakadiin ay siya namang katotohanan na bibihira na sa kasalukuyan ang mapanood sa ganitong main stream ang ganitong nilalaman. Kaya nga marahil, medyo napabayaan ang estetika ng pelikula sapagkat itinakda nito ang pagbibigay-diin sa layunin na ipatindi sa kasalukuyan ang kasaysayang tinalakay ng pelikula kaysa ikulong lamang sa abstrakto at kababawan ang kabuuan ng pelikula na karaniwang disenyo ng mga pelikulang napanood ko ilang taon ang lumipas. Kapangahasan ang malinaw na iminungkahing pormula ng pelikula para sa kalutasan ng tunay na pagkakaroon ng tunay na pagpapalaya sa sining ng isang pelikulang malaya.
Sa pagitan ng seryosong romantisismo at realistikong pagkakatimpla sa daloy ng pelikula, kapansin-pansin parin ang seryosong pangangatwiran ng pelikula sa ilang isyu ukol sa aktibismo na malamang ay palaisipan higit sa iilan na kasalukuyang nagdadalawang-isip sa layunin ng kilusan o lalo sa mga tuluyang lumisan at tumahak ng ibang daan. Ilan sa paglilinaw na ito ang tumatak sa akin mula sa linya ni Rading na: "Ang tunay na aktibista kahit matanda na, aktibista parin" Ang pahayag na ito ay sampal para sa kanilang mga nagmamalaki na dati silang aktibista ngunit ngayon ay nilamon na ng sistema at napagod na ipaglaban ang minsang pangako at paninindigan nila sa bayan para sa ganap na pagbabago.
Gayundin sa pahayag ni Cita na "Ang nakaraan ay hindi kinakalimutan, kundi pinaghahanguan ng karanasan, kinukuhaan ng lakas para lumaban" nililinaw ang halaga ng patuloy na pagkilos sa halip na paghinto at tanggapin na lamang ang nagpapatuloy na kabiguang matamo ang ganap na pagbabago. Minsan nating itanong sa sarili natin: Bakit nga ba ang tagal ng tagumpay? At isa lang ang sagot na mapapatunayan mo: Ano ba kasi ang ginagawa mo para mapabilis ang tagumpay? Mabagal dahil hindi tayo kumikilos.
Maraming pagkakataon rin na ang pelikula ay naglalahad ng mga mungkahi at gabay gabay upang mapasakamay natin ang tagumpay. Tulad halimbawa ng mungkahi ng batang Oliver (Marvin Agustin) na: "Wala tayong laban sa syudad, sa kanayunan patas ang laban!". Sa ganitong pahayag malinaw na pinatutunayan na kasalanan ng gobyerno at ng kampanya nitong digmaan ang patuloy na pagiging marahas ng mamamayan, bagay na nagtutulak sa tao na lumaban ng armas sa armas. Ilang mungkahi rin sa kabataan kung paano maglilingkod sa kanilang bayan ang binaggit ng karakter na propesor (Tony Mabesa) sa pelikula na: Mag-aktibista. Praktis hindi lamang sa akademya kundi sa praktis ng lipunan", isang sampal sa mga mag-aaral ko na sinasabi nilang wala pa silang magagawa sa kanilang murang edad. Nais patunayan ng mga linya ng propesor na hindi mahirap ipagtanggol ang bayan kung pag-aaralan mo ang sakit at mga posibleng gamot sa mga ito at sinsero kang gawin ang iyong tungkulin sa sambayanan kahit sa batang edad pa lang.
Sa kabuuan, nasabi ko sa sarili ko: Unti-unti akong tumatanda sa aktibismo at napaisip ako matapos ang pelikula: Sinong aktibista ako sa paglipas ng panahon? Si Cita na tinahak ang armadong pakikibaka, si Azon na pinili ang magkaroon na lamang ng pamilya at mamuhay ng mag-isa, Si Rading na nagkaroon ng anak na aktibista o si Oliver na nilamon ng sistema matapos matamo ang kaunting ginhawa ng pagkilala at
posisyon sa bulok na sistema? Hindi ako makasagot pa sa ngayon ngunit ang tiyak at ang kongkretong tugon ko ay simpleng : magpapatuloy ako at hindi ako hihinto ni mapapagod.
Sa huli, bagama't tuluyang tinahak ni Dolly (Dawn Zulueta) ang pagpapasya na pansamantalang lisanin na ang Pilipinas makikita parin sa kanya ang pagdakila at paghihintay sa tagumpay ng pagkilos mula sa ambag ng kanyang panahon at pagsuporta sa kasalukuyang takbo nito. Sa minsan niyang pagsagot sa paninisi ng ina ni Eddie (di sana nasira ang pamilya natin" sagot ni Dolly: nagka-meaning naman ang aming pinaghirapan, naging mabubuti kaming tao"Allen Dizon): "kung hindi lang sana kayo naging aktibista, hin
Ang sigwa ay pasado hindi lang sa pamantayan ng isang aktibista kundi higit sa bawat mamamayan na patuloy na lumalaban, kumilos at naghahangad para sa ganap na pagbangon ng sambayanan hanggang magtagumpay. Pinatunayan ng pelikula na hindi kumukupas o nalalaos ang panawagan ng aktibismo sa paghahangad ng pagbabago. Nakangiti kong tatapusin ang panunuring ito sa pamamagitan ng makabuluhang pahayag na binitawan ng batang Dolly (Meagan Young) sa pelikula: Hindi lang manifesto writing or marching ang kailangang gawin... we have to make revolution!"
Sama ka?
Iyan ang tunay na aktibista.
Hindi lumilipas, kumukupas ni nalalaos.
DYIP O KAHIT SAAN: MAG-INGAT SA GOBYERNONG PUMAPATAY!
Jonathan Vergara Geronimo
- Mula sa Talumpati ni Pres. Noynoy Aquino, Hunyo 30, 2010
MAG-INGAT:
Huwag kayong makikipag-tsikahan sa dyip.
Baka kayo mapagkamalan
o mapag-tripan ng isang pangkat ng barkadahan
na matatalim ang ngiti
at tila naghihintay sa iyo.
Sa ibubulas mong kuwento.
Hindi pasahero ang mga yan
at lalong hindi adik
sa isang basong pandikit
o sa pag-aakala mo
na mang-aagaw ng dalang gamit?
Maniwala ka sakin:
Hindi sila pulubi nang nakaiinip na dyip
Hindi nila kailangan
ang iyong barya
ang iyong alahas
maging ang iyong mumunting supot.
Basta naghihintay sila sa iyong kwento.
Bago nila gawin ang isang gatilyong utos:
... ang pasabugin ang bao ng iyong ulo.
Matapos magpahayag ng galit mo sa gobyerno.
*Alay sa limang aktibista na sinimulang pasikatan ng marahas na kamay ng bagong luklok na pamahalaan.AKALA KO BA HANDANG MAKINIG?
Subscribe to:
Posts (Atom)